THE PHILOSOPHER OF LONELINESS

“Chuyện tình thanh xuân bi hài của tôi quả nhiên là sai lầm” (“Yahari Ore no Seishun Rabukome wa Machigatteiru” hay gọi tắt là “Oregairu”) là một series light novels gồm 14 tập ăn khách nhất trong vòng 20 năm trở lại đây do tác giả Wataru Watari chấp bút và minh họa bởi họa sĩ PonKan8. Nhìn vào nhan đề, có lẽ có nhiều người sẽ nhầm tưởng rằng đây là một tác phẩm nói về chuyện tình thời học sinh với những màn tỏ tình đầy lãng mạn, những buổi hẹn hò đầy không khí “tuổi trẻ”, những màn kabedon mang đậm dấu ấn học sinh. Thế nhưng, cá nhân mình thấy đây là một tác phẩm viết về một khía cạnh khác của tâm lý con người - lối sống của những kẻ cô độc và ngay cả yếu tố tình yêu lãng mạn trong tác phẩm cũng mang một màu sắc rất khác với bình thường.

Đầu tiên mình sẽ nói sơ qua về storyline của bộ này. Câu chuyện được kể dưới góc độ hài hước xoay quanh một học sinh trung học có tư tưởng chống đối xã hội Hikigaya Hachiman (Hachi = 8 nên cậu còn được gọi là 8man), người có cái nhìn méo mó về cuộc sống, không có bạn bè. Cậu ta cười nhạo những người bạn cùng lớp là những kẻ giả dối khi họ bàn luận về tuổi trẻ. Khi được hỏi về ước mơ trong tương lai, câu trả lời là “không phải làm việc” và “trở thành siêu trai bao”. Cho đến một ngày, 8man bị buộc phải tham gia câu lạc bộ tình nguyện với một thành viên là hoa khôi top một trường Yukinoshita Yukino, cũng là một người cô độc. Cùng với Yui Yuigahama, ba người họ cùng nhau giải quyết những vấn đề với những quan điểm và cách nhìn xã hội không hề giống với lẽ thường. Cấu trúc tổng thể của Oregairu không có quá nhiều sự đổi mới với dòng Battle Shounen, tức là các boss (ở đây là các vấn đề xảy ra với câu lạc bộ tình nguyện) liên tục xuất hiện rồi bị đánh bại. Ngoài ra, với việc chỉ tập trung vào một số nhân vật nhất định trong một tập truyện thì tất cả các nhân vật đã đều được xây dựng một cách từ tốt đến hoàn hảo.
Một trong những điều làm mình ấn tượng chính là mối quan hệ giữa ba nhân vật chính. Nó được xây dựng một cách từ tốn nhưng vững chắc, đặc biệt là ở nửa sau series. Bộ truyện có sự dịch chuyển trọng tâm một cách tương đối trong những giai đoạn nhất định với một trong bộ ba là tâm điểm (tất nhiên, POV vẫn thuộc về nhân vật chính). Đó là Hachiman và triết lý về lối sống cô độc, là Yui và những mối quan hệ của cô hay là những rắc rối của Yuki. Trải qua nhiều sự kiện, tình cảm mà họ dành cho nhau nảy nở và ngày càng lớn dần lên. Để tìm hiểu cảm xúc của các nhân vật, ngoài những đoạn độc thoại nội tâm của Hachiman, người vốn luôn bác bỏ tất cả mọi thứ, chúng ta chỉ có thể tìm kiếm thông tin thông qua các dấu hiệu khác nhau hoặc các tình tiết ẩn dụ bên trong những câu chuyện vốn không bao giờ được nói rõ. Điều này đòi hỏi người đọc phải động não suy nghĩ, và khiến cho việc theo dõi tương tác giữa các nhân vật trở nên cực kỳ thú vị và tuyệt vời.
Hachiman nói riêng và các nhân vật trong Oregairu nói chung mang đến cho mình những bài học thật gần gũi và thực tế. Một trong những bộ truyện mình phải đọc lại nhiều lần mới có thể hiểu rõ, và thật đáng ngạc nhiên, mỗi lần đọc thì mình lại tìm ra một vài thứ mới. “Tôi có thể thay đổi là câu nói tự an ủi rác rưởi trong thế giới mục nát này. Nói vậy tức là chấp nhận thất bại và trở nên lệ thuộc. Tất cả chỉ là tự đánh lừa bản thân thôi”. Chẳng cần phải thay đổi nếu đó không phải là điều bạn muốn. Cuộc sống có muôn vàn sự lựa chọn. Quan sát Hachiman suốt cả một quãng đường, mình tự đặt cho bản thân một câu hỏi: Thay đổi để hòa nhập vào xã hội như bao người khác hay cứ là chính mình để nhìn thẳng vào cuộc đời này. Một câu hỏi có quá nhiều câu trả lời đúng, Hachiman đã tự tìm cho hắn riêng một đáp án, và mình hay bạn cũng vậy, chỉ có bản thân mới tìm ra được câu trả lời tốt nhất và thích hợp nhất cho chính mình mà thôi.
Trong bài viết này thì mình xin nói thêm về nhân vật chính của bộ truyện - Hikigaya Hachiman - một học sinh sống nội tâm, đầy tự trọng, kiêu hãnh, bất cần đời, “độc cô cầu bạn” đúng nghĩa. Hikigaya nhìn vào giới trẻ, vào những học sinh khác, những hoạt động “tuổi trẻ” với con mắt đầy chán ghét, ghê tởm và coi đó là một sự ảo tưởng sai lầm do những người nông cạn sống với việc tự dối lừa bản thân mình :“Tuổi trẻ là một thứ gì đó thật giả dối. Những người tôn vinh thứ “tuổi trẻ” đó chỉ là lũ tự lừa mình dối người. Chỉ biết cố gắng để bắt kịp những thứ đang diễn ra xung quanh. Với những người khác thì chỉ cần là vì “tuổi trẻ” thì họ sẽ đâm đầu vào mà làm hết mọi thứ để chứng tỏ với thiên hạ. Khi đã rơi vào đó, dối trá, bí mật, tội lỗi chỉ là chuyện cơm bữa. Và giả như “thất bại” cũng là dấu hiệu tuổi trẻ như họ đã nói thì chẳng phải là thất bại trong việc thất bại là thành công của tuổi trẻ sao? Và kết luận cuối cùng: “Những kẻ đang hưởng thụ “tuổi trẻ” nên đi chết hết đi!“. Đây chính là mẫu người tiêu cực điển hình, luôn có suy nghĩ khác lạ với số đông, tự tách biệt bản thân với xã hội và luôn xem đó như là cách tốt nhất để tận hưởng cuộc sống. Hikigaya không ngừng tự suy nghĩ và đánh giá người khác một cách chủ quan qua cái lăng kính “chống đối xã hội” của anh, đưa ra những nhận định cá nhân từ quan điểm sống của mình. Và như thế, với cái quan niệm chán ghét tất cả mọi người, Hachiman quyết định tự xa cách mọi người khác và luôn tự hào hô rằng “Tôi là một kẻ cô độc”. Hachiman cố tình làm cho bản thân trở nên khó ưa, luôn mang đôi mắt “cá ươn”, vẻ mặt chán ghét, cay đắng và tránh mọi cuộc giao tiếp đến mức tối đa trừ em gái của chính mình. Tuy vậy, xuyên suốt series, Hikigaya đã dành phần lớn thời gian để tự đánh lừa chính bản thân mình qua nhiều lời tự huyễn, dù sâu bên trong anh ta biết điều này là không thật.
Ai ai trong chúng ta cũng đều là sản phẩm của môi trường. Và Hachiman cũng thế, những kinh nghiệm trước đây của Hachiman chính là thứ đã dạy anh ta rằng thế giới là một địa ngục sống, không hề có chỗ đứng cho anh. Ở cấp hai, anh đã từng bị xa lánh, chế giễu, bị từ chối, bị bắt nạt và bị xem như không tồn tại trong chính lớp học của mình, bởi chính bạn cùng lớp của mình. Như một sự tất yếu, Hachiman đã trở thành một kẻ dường như không hề quan tâm đến người khác. Hachiman nghĩ rằng việc bỏ đi lớp phòng thủ “hoài nghi” và thể hiện sự yếu đuối, dễ bị tổn thương theo bất kì cách nào đều không tốt, và bất kì sự hạ mình cảm thông, hay tử tế nào đối với anh đều là không trung thực.
“Tôi ghét những cô gái tốt bụng!
Chỉ một câu chào của họ cũng đủ làm tôi nhớ mãi, và chỉ cần một tin nhắn cũng đủ khiến tôi xúc động. Nếu tôi nhận được một cuộc gọi vào ngày nghỉ, tôi sẽ xem đi xem lại lịch sử cuộc gọi và cười như một thằng hâm. Nhưng sự thật thì sao? Đó chỉ là sự tử tế của họ mà thôi! Những người đối xử tốt với tôi thì cũng đối xử tốt với người khác. Tôi cứ mãi đuổi theo hình bóng của họ mà quên mất điều đó. Nếu sự thật là một cô nàng độc ác, thì lừa dối là một cô nàng tốt bụng. Bởi vậy tốt đẹp chỉ là sự dối trá. Càng chờ mong bao nhiêu, càng thất vọng bấy nhiêu. Vậy nên tôi đã ngừng chờ mong lâu rồi. Kẻ cô độc không bao giờ mắc lừa hai lần cả. Với một người đầy kinh nghiệm như tôi, một cái kết đau đớn đã là quá quen thuộc. Bởi vậy nên, dù thế nào đi nữa, những cô nàng tốt bụng, tôi ghét họ!" - Hikigaya Hachiman
Thế nhưng, liệu Hachiman có thật sự tin vào điều ấy? Hay là anh ta luôn hy vọng, trong sâu thẳm con tim, rằng ai đó sẽ thể hiện một lòng tốt chân thành, không mưu lợi hay toan tính gì đối với Hachiman. Anh ta cố gắng biến bản thân ghê tởm để khiến người khác ghét mình, tự tạo khoảng cách giả tạo như là một phương pháp phòng bị khỏi cái thế giới tàn khốc này. Anh ta xử sự như một đứa cứng đầu, từ chối thay đổi và nhượng bộ như một lời bác bỏ để nói về việc trở thành một đứa “loser” như hiện nay. Nhưng sự thật là Hikigaya không thoải mái khi phải trung thực vì chính trung thực đã từng khiến anh gặp nhiều khó khăn trong quá khứ của mình. Hachiman thật lòng muốn tin rằng người khác tốt bụng, nhưng lại càng không thể tin được.
Mặc dù tự chọn cho mình lối sống như thế, Hikigaya Hachiman vẫn không thể giấu được bản chất thật sự của chính mình. “Thế giới thật ảm đạm. Tôi không cần người khác. Đây là tất cả những gì tôi cần để tự thỏa mãn bản thân”. Hachiman đang nói dối. Anh ta cho mình lý do để không phải nỗ lực trong trường hợp anh ấy cảm thấy thất vọng. Anh ta là một người tốt bụng, quan tâm tới người khác. Nhưng anh đã bị ảnh hưởng rất nhiều trong quá khứ, từ crush của mình, từ những bè phái và từ chính những người mà mình coi là bạn. Một hệ lụy tất yếu, lối sống không tin tưởng hay cởi mở với bất kì ai đã được cài đặt. Hachiman tự định giá bản thân là vô giá trị, khái niệm bản thân của anh là hầu như không có. Anh ta tự ti và cho rằng hạnh phúc là thứ gì đó xa xỉ với mình, không tin rằng mình xứng đáng với hạnh phúc vì anh đã có được nhiều bài học đắt giá trong quá khứ. Ở trong câu lạc bộ Tình nguyện, Hachiman đã tìm ra một lý do nghe rất hợp lý để thỏa mãn bản chất của mình là được phép giúp đỡ và quan tâm mọi người mà vẫn đáp ứng được tôn chỉ của bản thân. Thế nhưng, vì những suy nghĩ lệch lạc về bản thân cũng như về xã hội, Hikigaya có những biện pháp vô cùng “triệt để”, triệt để đến mức anh đã hy sinh danh tiếng, tình cảm cũng như lợi ích của bản thân mình, chịu nhiều tai tiếng, tủi nhục để giúp đỡ mọi người, gạt bỏ giá trị của bản thân vì đó là điều mà anh đã quen thuộc, là những gì mà anh nghĩ là mình xứng với. Có thể thấy trong nhiều bộ truyện, hình tượng nhân vật này đã xuất hiện nhưng với một hình thức khác, như Sasuke trong Naruto, như The Batman trong phim cùng tên, đều là những người không quan tâm người khác nghĩ gì mà chỉ quan tâm đến kết quả sau cùng, bỏ qua lợi ích cá nhân vì mọi người. Hikigaya không ngừng cố gắng thể hiện bản chất thật của mình, nhưng lại thu mình và tự nhận tổn thương tới mức anh không biết phải làm thế nào. Và vì lòng kiêu hãnh, tự tôn của mình mà Hachiman luôn miệng từ chối bất cứ sự thay đổi nào. Hachiman lại càng từ chối sự giúp đỡ của đa số - một phần vì anh không muốn phơi bày những điểm yếu của mình và có lẽ một phần vì anh không nghĩ mình xứng đáng với những sự giúp đỡ ấy.
Có thể nói, Hachiman là điểm sáng lớn nhất của Oregairu khi khắc họa thành công con người đầy những nghịch lý này. Cậu ta là một kẻ vừa yếu đuối lại vừa mạnh mẽ, dù không biết cách giao tiếp nhưng lại có biệt tài trong việc giúp đỡ mọi người với vấn đề của mình. Chối bỏ, phủ nhận bất cứ một tín hiệu nào về việc bắt đầu một mối quan hệ mới vì không muốn tiếp tục nhận tổn thương nhưng luôn có thể nhận ra, đối mặt với sai lầm của bản thân cũng như có thể chịu đựng được bất cứ điều gì vì những người bên cạnh. Là người nhạy bén trong nhiều vấn đề nhưng mù lòa trong một số chuyện khác. Trong hoạt động clb, phương pháp giải quyết vấn đề của Hachiman thường mang lại những góc nhìn mới. Lúc bắt đầu, mình chỉ đơn giản nhận định rằng đây quả là một anh tài hiếm có khó tìm của tự kỷ hội và F.A giáo nên luôn nhắc nhở bản thân: brace myself, F.A faction is coming. Nhưng càng theo dõi thì bộ truyện và Hachiman càng khiến mình bối rối với các vấn đề đặt ra, khi mà chân lý dành cho số đông không còn là tốt nhất, vậy thì chúng ta phải hành động như thế nào? Liệu chúng ta sẽ thay đổi để trở thành một phần của thế giới hay vẫn là chính mình và đối diện với nó. Luôn luôn có những con đường để chúng ta lựa chọn và tự chịu trách nhiệm. Lúc Hachiman chỉ trích Sagami để những nỗ lực của Yuki không uổng phí để rồi nhận lấy sự ghét bỏ của mọi người thực sự là một trong những khoảnh khắc ấn tượng nhất của năm.
Chứng kiến sự thật rằng Sagami đang trốn tránh trách nhiệm của bản thân và đùn đẩy mọi công việc mà đáng ra Sagami - với tư cách là người đứng đầu - phải làm vì những lý do cá nhân thì mặc cho những người khác âm thầm chịu đựng, lựa chọn phương án im lặng, Hachiman đã quyết định sử dụng vũ khí bí mật của mình. Anh đeo lên chiếc mặt nạ mang tên người xấu và chỉ trích Sagami trước mặt đông đủ mọi người bằng những lời lẽ nặng nề để giúp cho những công sức mà Yukinoshita đổ vào không uổng phí. Khi Yukinoshita ngã bệnh vì phải làm việc quá sức và được Hayato đề nghị giúp đỡ, Hachiman trong thâm tâm vẫn nhận định rằng đó là điều nên làm và cảm động vì tình bạn cao đẹp của mọi người. Nhưng anh không muốn những gì Yukino làm từ trước giờ trở nên vô nghĩa. Vì anh nghĩ “Nếu một người đã nỗ lực một mình đến tận lúc đó, thì tại sao đến phút cuối lại bị loại bỏ”, và một lần nữa Hachiman lên tiếng bảo vệ cho quan điểm của mình và sự cố gắng của Yukino, bất chấp những cái nhìn đầy thành kiến của mọi người xung quanh.
Lý tưởng và cách hành xử của Hachiman vẫn còn nhiều điều cần nói nhưng hãy tạm gác sang một bên, cậu ta xứng đáng là một trong những nhân vật sáng giá nhất và thú vị nhất trong số tất cả các motips char light novel mà mình đã từng đọc qua đến nay.